اهميت جايگاه ذكر و لزوم پرداختن به آن شرح فقره: فلا تشغلني عن وردی 1 بيان دو مطلب مهم و اساسي در ارتباط با اذكار و اوراد مبني بر مستند بودن اذكار عدديه و ضرورت اشتغال به آن براي همۀ افراد در مراتب مختلف 2 همچنان‌كه رسيدن به رشد و تكامل در علوم ظاهري مرهون سعي و تلاش بوده، رسيدن به مقامات عاليۀ معنوي و رفع حجب ظلماني و نوراني هم در گرو مراقبت و تربيت و تهذيب نفس مي‌باشد 3 هشدار مرحوم علامه طهراني در اواخر عمر نسبت به شاگردان خويش: پيمودن راه سير و سلوك به اسم نمي‌باشد، بلكه به عمل و صدق و مجاهده مي‌باشد 4 ذكر نامۀ مرحوم آيةاللَه انصاري براي يكي از شاگردان خود در ارتباط با كيفيت مراقبه و بيان اموري كه براي حركت سالك به سمت پروردگار ضروري و لازم مي‌باشد 5 بيان برخي از آفات و مضرات كثرت كلام حتي نسبت به سخن صحيح 6 معاشرت و ارتباط انسان با اهل غفلت و صاحبان نفوس شرور سبب مي‌شود حالت نورانيت و روحانيتي را كه انسان به واسطۀ مراقبه و انجام عبادات بدست آورده است ، از دست بدهد. 7 توضيحي راجع به روايت موسي بن جعفر عليهما‌السلام خطاب به هشام: الصبر علي الوحدة علامة قوة العقل فمن عَقَلَ عن اللَه اعتزل اهل الدنيا 8 عدم رعايت مراقبه و غفلت انسان از توجه به پروردگار سبب مي‌شود خداوند متعال او را مبتلا به سنت استدراج و مشغول به دنيا و آثار آن كند 9 اسماء و صفات كليه پروردگار متعال متناسب با هر مرتبه‌اي از مراتب وجود داراي مظاهر و معاني مختلفي مي‌باشد كه هيچ يك از افراد در هر مرتبه‌اي از مراتب از آن بي‌نياز و مستغني نمي‌باشند 10 عدم استغنا همه افراد نسبت به اذكار و صفات پروردگار از آن روست كه اسامي و صفات كليه پروردگار متعال مانند ذات او در مرتبة اطلاق و لاحدي بوده، هر يك داراي اثر خاصي مي‌باشد 11 اينكه پيامبر اكرم و ائمه اطهار عليهم‌السلام در روايات به عنوان واسطه و مجراي فيض پروردگار در جميع عوالم وجود معرفي شده‌اند به چه معنا مي‌باشد 12 چگونه پيامبر اكرم صلی اللَه علیه وآله وسلم با وجود علو مقام و ادراك مقام ذات پروردگار متعال خطاب به خداوند متعال مي‌فرمايد: ربِّ زدني فيك تحيُّراً
بحث راجع به لزوم ذکر برای حرکت انسان و سالک به‌سوی مبادی کمالیّه بود. دو مسئله را در مجلس گذشته خدمت رفقا عرض کردم. مطلب اوّل اینکه این کیفیّتی که ما مشاهده می‌کنیم در اذکار و اوراد الهی به صورت عددیّه، آیا این مستندی دارد یا اینکه یک مسئلۀ من‌دراری است؟ مطلب دوّم اینکه آیا این اذکار و اوراد برای همه شخص و همه کس در همۀ مراتب ضروری است یا برای افراد مبتدی و به عنوان یک حرکت اولیّه برای افراد مطرح است؟ اما آنهائی که دارای مراتبی هستند ممکن است که از اینها بی‌نیاز باشند و روی چه حساب و به چه عنوان امام صادق علیه السّلام، ایشان می‌فرمایند که: من در شبانه روز اورادی دارم، اذکاری دارم و شما با این ارتباط و آمد و رفت مرا مانع مشو؟ راجع به آن مسئله اولی خدمت دوستان عرض شد همان‌طوری‌که انسان برای وارد شدن در یک مسئله‌ای از مسائل و یک مهنه و شغلی و فراگرفتن علمی و اختبار در یک مسئله‌ای احتیاج به تدرّب و احتیاج به ممارست دارد و بدون ممارست و پی‌گیری آن مسئله و آن اختبار و آن حذاقت در آن فنّ برای انسان حاصل نمی‌شود، همین‌طور در مسائل سلوکی و صعود به مراتب عُلیا و رفع حجب ظلمانی و نورانی، انسان احتیاج به ممارست و مراقبت و پی‌گیری قضیّه دارد، به‌نحوی‌که اگر این مسئله و پی‌گیری را جدا کند این حرکت متوقّف می‌شود و هیچ برو برگرد هم ندارد در این مسئله. به نحو اجمال این مسئله را امروز خدمتتان عرض می‌کنیم تا اینکه به نحو تفصیل در فقرات آتیۀ حدیث شریف عنوان بصری به این مطلب برسیم. شکّی نیست که نفس انسان، این نفس هیولانی و نفس مستعدّ است. این نفس، نفس مستعدّ است، آمادگی دارد برای اینکه انسان او را به هر کیفیّت و به هر طریقی که مایل است دربیاورد و در این حرکت نفسانی باید شرایط رسیدن به این اهداف را انسان برای نفس فراهم کند و از آنچه که موجب تخطّی و انحراف از آن مسیر است انسان روی گردان بشود و الاّ هیچ نتیجه‌ای بر این سیر و بر این سلوک نخواهد بود.
| توقف نتایج اذكار بر استمرار مراقبه |